Gỗ xá xị là loại cây gỗ thường sinh sống trong rừng sâu có mùi hương. Gỗ xá xị đường vân gỗ tự nhiên uốn lượn xoáy sâu vào phần lõi tạo ra những đường xoắn ốc kỳ diệu. Hình dạng những khối gỗ cũng rất đa dạng nên ứng dụng được nhiều sản phẩm có giá trị cao. Hãy dành chút thời gian tìm hiểu về dòng gỗ này qua bài viết bên dưới nhé!

1. Gỗ xá xị là gỗ gì

Cây gỗ xá xị là loại gỗ tự nhiên có mùi thơm như nước xá xị nên được gọi là gỗ xá xị. Ngoài ra cây gỗ xá xị còn có tên thường gọi khác là cây gỗ rè hương.

1.1 Đặc điểm sinh học của gỗ xá xị

Gỗ xá xị có tên khoa học là Smilax ornata, là một loài thực vật có hoa trong họ Smilacaceae. Cây xá xị có thể cao đến 20m, đường kính thân 50 – 60cm, thân tròn thẳng, vỏ màu xám nâu, hoa lưỡng tính, lá đơn nguyên mọc cách. Gỗ xá xị là loại cây có vân gỗ rất đẹp, mịn đều. Đặc biệt phần rễ cho loại tinh dầu dùng làm nguyên liệu chế biến nước giải khát hiện đang được sử dụng phổ biến trên thị trường. Trong gỗ thân và rễ xá xị có từ 1-2% tinh dầu màu vàng nhạt, mùi thơm dịu. Thành phần chủ yếu của tinh dầu là safrol với tỉ lệ 75%.

1.2 Khu vực phân bố của gỗ xá xị

Theo tự nhiên cây gỗ xá xị thường được phân bổ ở các vùng rừng nhiệt đới Việt Nam, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia… Tại Việt Nam, cây xá xị có mặt ở Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ và tập trung khá nhiều ở rừng Quảng Ngãi, Tây Nguyên và Bình Thuận.

1.3 Gỗ xá xị thuộc nhóm mấy

Theo nhiều tài liệu người ta nói rằng gỗ xá xị thuộc gỗ nhóm 2. Tuy nhiên khi tra bảng chia nhóm gỗ tạm thời của bộ lâm nghiệp thì không thấy tên gỗ xá xị trong bảng này. Trên thế giới  loài gỗ này được miêu tả khoa học đầu tiên năm 1865. Mặc dù vậy gỗ xá xị cũng được xem là thuộc nhóm gỗ quý hiếm. Chúng chuyên dùng để làm tượng hoặc đồ mỹ nghệ, trang trí nội thất cao cấp, giá lên đến 30-35 triệu đồng/m3.

2. Ứng dụng của gỗ xá xị

Như đã biết ở trên, gỗ xá xị có mùi thơm, vân đẹp nên thường được sử dụng làm tượng hoặc bàn ghế. Chúng rất ít khi dùng làm nội thất khác như: cửa phòng , cửa mặt tiền, tủ bếp… Trừ khi gia đình gia chủ thật có điều kiện vì sưu tầm được cây xá xị có bề mặt rộng, vân sâu không phải dễ. Bên cạnh đó, pháp luật nước ta không cho phép khai thác thêm loại gỗ này. Trong xu thế sử dụng nội thất gỗ tự nhiên hiện nay, người ta rất thích dùng gỗ xá xị để tạc tượng mỹ nghệ. Ví dụ như ba ông phúc lộc thọ, quan công, thần tài, cóc… Các rễ hay gốc cây lớn dùng làm bàn ghế rễ cây.

Việc chế tác gỗ xá xị cần đòi hỏi nhiều công phu và kinh nghiệm như việc phải trừ chỗ nào không sơn lót để gỗ sẽ tỏa mùi hương. Việc này cần tính toán kỹ nếu trừ phần gỗ ở chỗ dễ nhìn sẽ rất xấu. Ngược lại trừ chỗ dễ tiếp xúc với ẩm mốc sẽ sinh ra mối mọt dẫn đến hỏng gỗ. Các nghệ nhân điêu khắc đòi hỏi ngoài tay nghề giỏi cần phải có kiến thức sâu và rộng về loại gỗ này.  Một bức tượng chạm khắc bị lỗi dẫn đến cơ sở thiệt hại vô cùng vì nguyên liệu gỗ xá xị rất đắt và hiếm. Chơi nu gỗ xá xị đang là phong trào thịnh hành hiện nay. Các đại gia luôn sẵn sàng không tiếc tiền tậu cho mình những tác phẩm đẹp từ xá xị.

3. Các giữ mùi hương xá xị thơm được lâu nhất có thể

Gỗ xá xị chế tác đồ mỹ nghệ trưng bày sau 1 thời gian sẽ bị mất dần mùi thơm vốn có của nó. Cho dù bạn có sơn PU hay không PU thì mùi thơm xá xị cũng sẽ giảm dần theo thời gian. Có nhiều cách hướng dẫn bảo quản mùi thơm gỗ xá xị tự nhiên dễ làm tại nhà xin mời các bạn tham khảo:

3.1 Trường hợp sản phẩm để mộc tự nhiên không sơn PU

• Dùng 01 khăn sạch nhúng với nước nóng vắt thật khô, tiến hành lâu toàn bộ tác phẩm mỹ nghệ. Lúc này lớp bụi bẩn bám bên ngoài được làm sạch thì mùi thơm trở lại.
• Dùng giấy nhám gỗ loại siêu mịn chà nhẹ toàn bộ hoặc 1 phần của tác phẩm gỗ xá xị. Cộng với tác động này mùi thơm sẽ trở lại và nồng hơn cách dùng khăn ấm.

3.2 Trường hợp sản phẩm đã được sơn 1 lớp PU bảo vệ

• Bạn tìm xem trên tác phẩm chỗ nào góc khuất hoặc chưa PU (không ảnh hưởng đến thẩm mỹ và giá trị của tác phẩm). Sau đó tiến hành dùng tác động vật lý như khoan, chà giấy nhám  phá không phải làm mịn chà ra.
• Sau đó là dùng khăn sạch nhúng nước ấm vắt khô tiến hành lâu toàn bộ tác phẩm, nước nóng đổ 1 ít vào chỗ vừa tác độn. Lúc này thì mùi thơm sẽ trở lại nồng và lâu bên hơn.

Cả 02 trường hợp với các cách như đã giới thiệu giúp bạn giữ được mùi thơm của gỗ xá xị lâu bền hơn. Mà lại không gây mất thẩm mỹ cũng như giá trị phong thủy của tác phẩm cho gia chủ. Bên cạnh đó cách đơn giản mà không được thì nên tiếp cách tác động nhẹ hơn rồi đến nặng hơn. Sẽ giúp chơi gỗ xá xị được lâu bền với tác phẩm mỹ nghệ từ gỗ xá xị.