Trên những món đồ nội thất như: trường kỷ, tủ chè hay sập gỗ … chúng ta thấy khá nhiều hình ảnh ngũ phúc. Đặc biệt các kiến trúc đình, chùa, nhà thờ họ chúng ta cũng bắt gặp hình ảnh này. Tuy nhiên bạn đã biết ngũ phúc là gì chưa, chúng có ý nghĩa như thế nào? Cũng như tại sao hình ảnh con dơi lại đại diện cho ngũ phúc. Mời các bạn theo chân chúng tôi tìm hiểu xem đằng sau những biểu tượng đó có ý nghĩa như thế nào nhé.

Ngũ phúc là gì

Theo nghĩa hán của từ thì “ngũ” tức là 5, còn “phúc” tức là hạnh phúc tràn đầy. Ngũ phúc đại diện cho năm điều mong ước tốt đẹp của con người. Với mỗi góc độ và lĩnh vực điêu khắc thì ngũ phúc sẽ được hiểu khác nhau. Dù có một ý nghĩa riêng ở mỗi lĩnh vực nhưng khi chúng hợp lại mang đến ý nghĩa vô cùng tốt đẹp. Tổng quan chúng là 1 biểu tượng cuộc sống trọn vẹn hạnh phúc, bình an, những điều tốt đẹp nhất mà ai cũng hy vọng.

Ngũ phúc theo Khổng Tử

Theo Khổng Tử (một triết gia và chính trị gia người Trung Quốc, sinh sống vào thời Xuân Thu); thì ngũ phúc được hiểu là:

• Trường thọ – Sống lâu
• Phú quý – Có địa vị giàu có
• Khang ninh – Mạnh khoẻ
• Hiếu đức – Lương thiện, nhân hậu, bình tĩnh
• Thiện chung – Sống yên ổn, an lành

Ngũ phúc khi du nhập vào Việt Nam

Khi du nhập vào Việt Nam, ngũ phúc được hiểu một cách dễ tiếp cận hơn; phù hợp với văn hóa người Việt hơn. Đó là:

• Phúc: Tượng trưng cho sự tốt đẹp, cuộc sống hạnh phúc
• Lộc: Là biểu tượng cho sự thịnh vượng và tài lộc dồi dào
• Thọ: Sống lâu dài có tuổi thọ cao
• Khang: Cuộc sống an yên và khỏe mạnh
• Ninh: Chỉ sự ổn định và bình yên

Ngũ phúc trong đồ gỗ mỹ nghệ

Có một điều lạ mà các bạn có để ý rằng, ngũ phúc viết ra thì dài. Nhưng trong mỹ nghệ, hoặc 1 số đồ gỗ sử dụng thông thường thì ngũ phúc lại được đại diện bằng hình ảnh con dơi. Một điều đặc biệt là miệng con dơi thường ngậm đồng tiền xu hoặc chữ Vạn hay chữ Thọ. 

Vì sao hình ảnh con dơi đại diện cho ngũ phúc

Do con dơi khi phát âm bằng tiếng Hán thì đồng âm với chữ Phúc. Do đó người ta tin rằng con dơi sẽ biểu trưng cho những điều “phúc” mà con người mong muốn ở trên. Người Trung Quốc có thói quen dùng từ ngữ đồng âm của sự vật với những thứ tốt lành để làm biểu trưng cho sự vật đó.

Sau này, người ta sáng tạo ra hình ảnh con dơi ngậm thêm các chữ như chữ Vạn hay chữ Thọ. Khu chúng ta nhìn vào các sản phẩm đồ gỗ sẽ thấy hình ảnh con dơi điêu khắc kèm chữ vạn, chữ thọ. Trong đó:

• Chữ Vạn: biểu tượng cho sự tốt lành, chữ này còn đồng âm với chữ vạn với nghĩa là vô số.
• Chữ Thọ: có nghĩa là sống lâu để hưởng phúc từ con cháu.

Khi điêu khắc, người thợ điêu khắc thường đục 5 con dơi lên 1 tác phẩm mình cần đục. Ngụ ý 5 con dơi sẽ đại diện cho 5 chữ Phúc. Thêm vào đó, hình ảnh 5 con dơi ngậm chữ vạn, chữ Thọ chính là biểu trưng gia tăng cho điều tốt đẹp. 

Hình ảnh cửa bức bàn đẹp pano trên đục dơi ngũ phúc

Trong phong thủy con dơi có ý nghĩa gì

Trong phong thuỷ hình ảnh con dơi đại diện cho sự may mắn thu hút tiền tài. Biểu tượng con dơi thường được dùng với số lượng 2 con dơi hoặc 5 con dơi. Người ta lý giải như sau:

• Khi dùng 2 con dơi: Hình ảnh 2 con dơi có đôi cánh dang rộng khép thành hình tròn biểu tượng cho sự may mắn nhân đôi.
• Khi dùng 5 con dơi:  Có nghĩa là ngũ phúc được lý giải ở phần đầu bài viết này.

Ngoài ra, sau này hình ảnh con dơi thường được sáng tạo thêm như:

• Hình ảnh con dơi dang rộng đôi cánh rộng, miệng ngậm đồng xu dẫn phúc để chiêu tài kim tiền.
• Hình ảnh con dơi ngậm chiếc khánh đá giúp tăng thêm sự sung túc may mắn.
• Ngoài ra con dơi ngậm chữ thọ hay ngậm hoa cúc biểu trưng cho ý nghĩa sức khoẻ và trường thọ.

Từ xa xưa thì hình ảnh con dơi đã được nhìn thấy in trên long bào của hoàng đế với hàm ý mang đến sự may mắn. Nhiều người quan niệm rằng, nếu thấy dơi bay vào nhà và làm tổ thì nó báo hiệu tin vui. Gia đình bạn sẽ gặp nhiều may mắn trong về tiền bạc vì vậy không nên đuổi chúng đi.

Lời kết

Con người luôn mong có một cuộc sống bình an, vui vẻ, mạnh khỏe, sung túc bên người thân gia đình. Hình ảnh ngũ phúc là biểu tượng xuất phát từ những mong muốn đó. Hình tượng ngũ phúc được chạm khắc trên các đồ gỗ mỹ nghệ là những mong muốn chúng ta gửi gắm vào các món đồ sử dụng hàng ngày. Đồng thời cũng nhắc nhở chúng ta không được đánh mất đi bản tính lương thiện của mình. Phải luôn phải giữ cái tâm trong sáng, sông khiêm nhường và biết chia sẻ với người khác. Cái hay ở đồ gỗ đó là chính chúng ta có thể tạc được những ý nghĩa mà chúng ta mong muốn. Cũng giống như hình ảnh mai điểu thì hình ảnh ngũ phúc là 1 điều tốt đẹp mà bất kỳ ai cũng mong ước. Hy vọng bài viết đã khơi tỏa cho bạn hiểu thêm về ý nghĩa ngũ phúc trong đồ gỗ mỹ nghệ.